Kitaplarda, köpek bir etobur olarak tanıtılır. Bu bir açıdan doğrudur da. Gerçekten, doğadaki yaban köpekleri ve köpekle akraba olan kurt, çakal, tilki gibi hayvanlar birer otoburdur. Ancak, evdeki köpeğimiz, bir “Her şey yiyici”dir. Yapısındaki yatkınlık ve insanla binlerce yıldır süregelen yakın ilişki, ona bu özelliği kazandırmıştır. Yoksa, insana yakınlaşmadan önce köpek, tümüyle yırtıcı bir etoburdu.
Gerçi et, yine onun beslenmesinde baş yeri tutar ama, başka besinlere de gereksinme duyar ve onları arar. Bulamadığında ise yapısında bazı bozukluklar ortaya çıkar. Sözgelimi, sürekli olarak bir tür etle beslenen ve başka herhangi bir besin almayan köpeklerin tüylerinde, ciltlerinde bozulmalar, hastalıklar görülür. Buna karşın, beslenmelerinde ete yer verilmeyen köpekler de, bu çok önemli protein kaynağından yoksun kalacaklarından gelişme bozuklukları gösterir, enerji ve etkinliklerini yitirirler. Güçsüz ve halsiz kalırlar.
Nitekim, doğada avladıkları hayvanlarla beslenen yaban köpekleri, ele geçirdikleri koyun, kuzu, geyik, ceylan, domuz, yaban eşeği, tavşan, porsuk ve benzerlerinin işkembe ve bağırsaklarını da tümüyle yediklerinden, buralarda bulunan bitkisel artıklarla vitamin, mineral, karbonhidrat gibi diğer gereksinimlerini karşılayabilmektedirler.
Sağlıklı bir köpeğe sahip olmanın temel koşullarından biri de, onun dengeli, ve yeterli beslenmesidir. Aşırı besleme, yetersiz besleme kadar köpeğin sağlığı üzerinde olumsuz etki yapar. Yağlanıp şişmanlamasına, hareketlilik ve canlılığını yitirmesine, bazı hastalıklara yakalanmasına neden olur. Köpeğini bilgisiz ve bilinçsiz besleyen pek çok köpek sahibi, onları bilmeden sağlıksızlığa mahkûm etmektedir.
Köpeğin Yemek Gereksinimleri
Köpeğin başlıca besin gereksinimlerini ve yararlanacağımız belli başlı kaynakları şöyle sıralayabiliriz:
Karbonhidrat: Bisküvi, ekmek (Kepekli ve esmer ekmek tercih mısır, çavdar ve arpa ekmekleri, çeşitli tahıl lapaları, pirinç ve bulgur, makarna gibi yemek artıkları (bozulmamış olmak koşuluyla).
Yağ: Hayvani ve bitkisel olarak aldığı çeşitli besinlerin içinde bulunmaktadır.
Vitaminler ve Mineraller: Vitamin A ve D balıkyağında; toz veya tablet B kompleks vitaminler, sodyum fosfat, kimyasal olarak hazırlanmış kalsiyum fosfat tablet. Köpeğin gereksindiği diğer vitamin ve mineraller aldıkları çeşitli yiyeceklerin içinde yeter oranda bulunur.
Şimdi bunların köpeğin beslenmesindeki önemlerini ve yararlarını kısaca inceleyelim.
Köpek Beslemede Proteinin Yeri
Protein, yeni hücrelerin oluşmasında, yıpranan dokunun yenilenmesinde, köpeğin enerji ve güç kazanmasında gereklidir. Genç köpeklere, yaşlı olanlara, bekçi köpeği, av köpeği, çoban köpeği gibi dışarda bulunan ve sürekli enerji harcayan köpekler, evde fazla hareket etmeyen köpeklere oranla daha fazla proteine ihtiyaç duyarlar. Yavru emziren ana köpeklere de her zamankinden daha fazla besin verilir.
Protein, doğada hayvansal ve bitkisel olarak bulunur. Köpeklere uygun olanı hayvansal olanıdır. Etin her türü protein içerir. Bununla beraber, protein değeri yüksek ve düşük olan etler vardır. Aynı hayvanın Fazla yağlı olmayan at ve sığır etlerinin protein değeri yüksektir. Tavuk eti. daha düşük değerde bir protein kaynağıdır.
Etlerin veriliş biçimi de ayrıca önemlidir. Fazla oranda pişince içindeki bir kısım değerler ölür. Bu nedenle bunları yarı çiğ halde vermek daha doğrudur. Etlerin parçalar halinde verilmesi gerekir. Böylece organizma etten en yüksek oranda yararlanabilir. Balık gibi kılçıklı ve tavuk, tavşan gibi hayvan etlerinin verilmesi halinde, bunların iyice ayıklanması gerekir. Tavuk kemikleri parçalanırken, sivri ve ince kıymıklar ayrılmalı, köpeğe verilmemelidir.
Süt, özellikle genç köpeklerin beslenmesinde ve gelişmesinde önemli olan bir protein kaynağıdır. Bununla birlikte zaman zaman yetişkin köpeklere de süt verilebilir. Yalnız burada bir noktayı daima göz önünde buluBu özellik, yavru köpeklerin bakımında büyük önem kazanır. İnek sütünün anne köpeğin sütüne eş değerde olmadığı bilinmeli ve verilmesi gerektiği kadar ana sütü verilmelidir. Aksi halde yavru sağlıksız olabilir. Yetişkinlere verilecek sütün de yağı alınmalıdır. Peynir ve yumurta, djğer protein kaynaklarıdır. Yumurta, fazla kalori harcayan av ve yarış köpeklerine pek sık olmamak koşuluyla takviye olarak verilebilir. Yumurtayla beslemekte aşırıya kaçıldığında karaciğer yorulur.
Köpek Besinlerinde Karbonhidrat
Köpeklerin ana besin kaynakları arasında yer alan karbonhidratlı yiyecekler, tahıllarda ve patateste çokça bulunur. Bununla birlikte, köpekler tarafından pek sevilmez ve onlar için çekici bir hale konmadıkça istekle yenmez. Halbuki bunlar organizmanın yaşamını sürdürmesi için zorunlu olan enerjinin sağlanmasında gereklidir. Proteinin değerlendirilmesinde, vitamin ve minerallerin işlenmesinde, sindirim sisteminin gereğince çalışmasında azımsanmayacak görev ve yararları vardır.
Köpeklere verilmesi tercih edilecek karbonhidratlı yiyeceklerin başında; ekmek, bisküvi, pirinç lapası, bulgur lapası, yulaf lapası, mısır lapası sayılabilir. Bu yiyeceklerin kemik veya et suyuyla yapılması, daha istekle ve sevilerek yenmelerini sağlayacağından yararlıdır. Ancak bu lapaların bir bulamaç halinde olmaması zorunludur. Aksi halde köpekte ekşime yapar ve tüm yenilenlerin dışarı atılmasına neden olur. Buna paralel olarak köpeğe verilebilecek buğday, yulaf, arpa, mısır ekmeklerinin, içine çekeceği kadar et suyu konması veya sütle ıslatılması, bekletilmeden, ekşitilmeden, taze taze verilmesi gerekir.
Mutfak artığı pirinç ve bulgur pilavlarının, makarnanın, bayatlamış kek, çörek, kuru pasta ve ekmeklerin, ekşiyip kokuşmamış, küflenmemiş olması koşuluyla, biraz et veya kemik suyuyla çekici hale konularak verilmesi mümkündür.
Köpek Besinlerindeki Yağ
Yağ, çoğunlukla köpeğe verilen çeşitli besinler arasında yeteri ölçüde bulunur. Aslında, yediği günlük besinin % 10’unun, hayvansal ve bitkisel yağlardan oluşması yeterlidir. Köpeğe verilen et, süt, karbonhidratlı besinler, yemek artıklarının içinde bu oranı karşılayacak yağ vardır. Yağ, köpeğe yerilen vitamin ve minerallerin değerlendirilmesinde olduğu kadar, köpeğe enerji vermede de yarar sağlar.
Köpek Vitamini ve Mineralleri
Köpeklerin çeşitli vitamin ve minerallere gereksinimi vardır. Alınan yiyeceklerin organizmaya yararlı hale dönüşmesi, organizmanın gelişmesi, hücrelerin kendini yenilemesi, direnç kazanması için bunların verilmesi zorunludur. Özellikle A ve D vitaminlerinin, B kompleksin, kalsyumun ve fosforun önemi büyüktür. Bundan başka, bakır, demir, çinko, potasyum, klor, sodyum, köpeğin gereksindiği mineraller, arasında sayılabilir.
Kaynak: Köpek Dünyası, Tuncel Altınköprü