Köpek, davranış mizacı ve fizik yapısı itibariyle avlanacak biçimde yaratılmış olup bu dürtüsü çok güçlüdür. Köpekler çok yürekli hayvanlardır, bu alanda hiç yılgınlıkları yoktur; bu yolda eskiden beri insanlar köpeğin bu hüneri üzerinde durmuşlar onu besinle teşvik etmişlerdir. Köpekler avda efendilerine hep eşlik etmişler, asırlardır bu işlevlerini bugüne kadar sürdürmüşlerdir.
Cinsine göre, iyi eğitilmiş bir av köpeği, avını daha uzaklardan sezinler, bunu arayıp bulur, ağzına alıp sahibine teslim eder. Avın geri getirilmesinde hayvan saatlerce oyalandırılır – atılan bir sopayı veya topu alıp getirir, bu işe böylece alıştırılır.
Mesleğin en duyarlı burnu
Köpeklerin koku alma duyguları çok gelişmiştir; insanlardan çok daha etkilidir. Koku izini çok iyi sürer, avm’yolunu böylece bulur; cinayet olaylarını, uyuşturucu izini, patlayıcıları, hatta gizli yolları hayvan çok iyi bulur. İzlemede tazılar üzerine yoktur. Ama, öteki köpeklerin de orduda ve polis izlemelerinde kullanılması olağandır.
Hızlı bir koşucu
Çok hızlı koşan bir kaç tür vardır, hızlı koşarken avını da yakalamakta usta olanlar çoktur. Tanınmış koşucu köpekler içerisinde düz Tazı cinsi hayvan inanılmaz bir hıza sahiptir; saatte 40 milden fazla hız yapabilir (80 km kadar). Tazı yarışlarına çıkarılanlar Atlantik’in her iki yakasında bilinmektedir. Saluki, Whipped Afgan ve Borzoi saf kanların atılımları akıllara durgunluk veren mühendislik harikasıdır, hızları fazladır.
Suya hayran olan köpekler
Bir kısım ırklar yüzmeye bayılır, bunlar arasında Golden Retriever, Labrador, “spaniels, poodles ve Newfound land” köpekleri bahse değer ırklardır. Köpekler yüzmeyi doğuştan bilirler, öğretim zahmetine gerek göstermezler. Havuz, ırmak ve deniz kenarında bir gezi esnasında hayvan suya girmeye can atar, fırsat bulur bulmaz kendini suya bırakır.
İşçi köpekler
Asırlar boyunca insanlar köpekleri çeşitli işlerde kullanmışlardır; bekçilik, avcılık, savaş hizmetleri, gözetim, tarıma zarar verenlerin kollanması, çeki işleri, ayak alıştırıcılık, tüy ve et sağlayacılık, bunların hepsinin başında iyi bir arkadaş olma görevlerini saymak lâzımdır.
Dünyanın pek çok bölgesinde yöresel gereksinimler çok ilginç meslekler ortaya çıkarmıştır. Belçika, Hollanda, almanya ve İsviçre’de köpeklerin araba çekmede kullanılmaları son yıllara kadar sürdürülmekteydi. Avustralya’da yerli “Aborigines’ler” köpeklerle soğuk gecelerde ısınırlar, bir koluna yatırdığı köpeğiyle uyuyanlar çoktur; “Aborigine” kadını bebeğini taşımıyorsa, sırtından aşağı sarkıttığı köpeğiyle böbreklerini ısıtır. Aztekler, köpek yününden giysi yaparlarken, havlamayan besili köpekleri, tüysüz duruma getirip, yolup yerler.
Köpekler bir zamanlar, sihirli bitkileri hasat ederdi. Mandrake bitkisi uyuşturucu ve keyif verici maddeler arasında önem kazanmıştı. İlkel kavimler bu bitkinin etrafa yaygın olarak gelişen köklerinin uğursuz olduğuna, iki bacağa benzeyen bitkinin topraktan insan tarafından hasadedilmesinin uğursuz olduğunu düşünürlermiş. Hasat için, alınan ip parçasının bir ucu köke, diğer ucu köpeğe bağlanıp hayvan koşturulurmuş, böylece ya bitkinin kökü çekilip çıkarılırmış (bu takdirde büyük bir şamata, heyecan oluşturulurmuş) ya da hayvan takattan düşermiş.
Savaşta köpeklere düşen görev
Orta çağda Romalılar köpeklerin boyunlarını zehirli oklarla donatır, sırtlarına yanıcı kükürt ve reçine sürerek süvarilere karşı savaşta kullanırlarmış. İkinci Dünya Savaşında da Ruslar köpekleri Alman tanklarına karşı intihar misyonu olarak lullanmışlardır. Sırtlarına bağlanan mayınlarla tanklar arasında koşar, üzerindeki yatay anten tankın metal kısmına değince de patlarmış.
İş köpekleri
Spor işlerinde insanın yardımcısı olan köpeklerin iş yaşamında da yararlı olduklarını görüyoruz. Hayvanın çevikliği, ilgisi, canlı ve heyecanlı olması, dürtülü olması hep, insanın iş hayatıyla birlik halinde olmasına kapı açmıştır. Kimi cins köpekler doğuştan işe yatkındır bunlara fırsat hazırlamak, iş vermek gerekir. Çoban köpekleri görülmeğe değer hayvanlardır, bunların başarılarını çalışmalarıyla kanıtlamak olanaklıdır. Sürü yöneten, sürü götüren çoban köpekleri bu görevlerini büyük bir sevgi ile yaparlar. Sığır ve koyun sürülerini hiç kimsenin bulunmadığı ıssız ovalarda, dağlarda bile bunları idare etmekten haz duyarlar. Huskies köpeklerinin güçleri ve dayanıklıkları çok fazladır, ağır yükleri taşıyabilirler.
Rehber köpekler
İnsana rehberlik eden yol gösteren köpeklerden daha vefalısı olamaz. Bu olağanüstü yaratıklar, Labrador, Golden, Retrievers veya
Alman Çoban köpekleri, daha çok görmeyenlere göz olur onlara rehberlik ederler, böyle eğitilmişlerdir, yetişmişlerdir de. Eğitim ve öğretimleri tamam olan köpeğe körler bütünüyle kendilerini emanet edebilirler. Bu hayvanların gösterdikleri korunma ve güvenlik, gerçekten bu tür hayvanların sergiledikleri önemli bir görevdir.
Arkadaş, dost köpekler
Dünyanın her yerinde, insanlar, her halde Aziz Bernard’m (c.A.D. 1150) şu bildirisini duymuştur: “Beni seven kepeğimi de sevsin.” Günümüzde İngiltere ve Amerika’da yüzlerce cins türetilmiştir. Görünüşlerinde değişiklik olsa da, köpeklerin esas güzellik ve “desenlerinde” fazla bir başkalık görülmez; ilkel konumlarını terketmemişlerdir. Çok uyumlu hayvanlardır, evrimlerden bu hayvanlar etkilenmemişlerdir. Sağ duyu ve şefkatle muamele edilenler bundan haz duyarlar.
Mükemmel koruyuculuk vasfı
Köpeklerde koruyuculuk niteliği egemendir hep. Gözetim ve koruyuculuk isteği hayvanlarda hem sahibine ve hem de ailesine, hatta eve, barka kadar uzanmıştır. Köpeğe emanet edilen bekçilik görevi, insan oğlunun hırsıza karşı bulduğu en güvenli bir güvenlik sistemidir. Bu iş için ille Great Dane veya Mastiff cinsi bir köpek bulmak gerekmez, ufak bir “zağar” bu uşi yeter de artar bile. Koku alma ve duyu hissinin gücü, görevini üstün bir başarıyla yapmasını temin eder. köpekler merak ederler bir yabancıdan, tanımadıkları bir şeyden kuşkulanmadıkça tepkileri yoktur.
Kaynak: David Taylor, Köpek Bakımı, 26 Mart 2009
Resimler: flickr.com, worldfrank, George’s Photos